กิจกรรมที่ 12

ระหว่างวันที่ 17-23 มกราคม 2554 หลักสูตรสังคมศึกษาได้จัดทัศนศึกษาภาคเหนือ จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย แพร่ น่าน สุโขทัย พระนครศรีอยุธยา กรุงเทพมหานคร ซึ่งกิจกรรมนี้ถือว่าเป็นการบูรณาการจัดการเรียนการสอน โดยใช้กิจกรรมทัศนศึกษาเป็นแหล่งเรียนรู้  ให้นักศึกษาเล่าบรรยากาศ การเดินทาง สิ่งที่พบและเกิดองค์ความรู้ใหม่ ลงในบล็อกของนักศึกษาและนำเสนอ    ผลงานของนักศึกษาเป็นรายบุคคล เป็นโปรแกรม Slide.com หรือโปรแกรมนำเสนออื่น ๆ ให้นำมาใส่ลงบล็อกของนักศึกษา  และสำหรับนักศึกษาที่ไม่ได้ไปทัศนศึกษาให้นำเสนอว่าในช่วงเวลาดังกล่าว นักศึกษาทำกิจกรรมอะไร ได้องค์ความรู้อะไร สรุปเขียนลงในบล็อก และนำเสนอผลงานที่นักศึกษาได้ทำ ทำเป็น Slide.com หรือโปรแกรมนำเสนออื่น ๆ ลงในบล็อกของนักศึกษาเช่นกัน
      สรุปงานนักศึกษาจะมี 2 ชิ้น คือ
      1) สรุปเล่าเหตุการณ์การเดินทางและองค์ความรู้ที่พบลงนบล็อกของนักศึกษา 
      2) นำเสนอรูปภาพมีคำบรรยายประกอบรูปภาพ ลงในโปรแกรม Slide.com หรือโปรแกรมอื่น ๆ
ในกิจกรรมนี้ถือว่าเป็นการศึกษานอกสถานที่ นักเรียนต้องออกแบบเก็บข้อมูลให้ละเอียดมากที่สุด

ภาคสนามกลาง-เหนือ

จาก การดิฉันที่ได้ไปทัศนะศึกษาในครั้งนี้มีความรู้สึกตื่นเต้นและดีใจมาก ดิฉันมีความประทับใจหลายๆอย่างทั้งเรื่องของการเดินทาง  ในการเดินทางอาจมีการหลับบ้างเล็กน้อย อาหารการกิน รวมไปถึงที่พัก คืนแรกไปพักที่มีทอง จ.พระ นครศรีอยุธยา ตอนไปถึงเห็นทางเข้าก็คิดว่าน่ากลัวมากเพราะทางเดินเข้าไปสุนัขเห่าตลอด ทางแต่พอได้เข้าที่พักผิดกับที่คิดไว้มากเพราะมันสบายมาก ตอนเช้าก็ออกเดินทางต่อได้ไปศึกษาประวัติศาสตร์อยุธยาได้รับความรู้มากมาย ในวันต่อมาก็ได้เดินทางไปสถานที่แห่งหนึ่งซึ่งมีความหมายว่า “ป่าละเมาะที่มีความเงียบ” แต่เมื่อทัวร์ของพวกเราไปถึงป่านี้ไม่มีคำว่าเงียบ สถานที่แห่งนี้ก็คือ “แพะเมืองผี”มี ความแปลกมากๆเกิดการก่อตัวของดิน ทรายตามธรรมชาติ มีรูปร่างที่แตกต่างกันทั้งด้านรูปร่างและขนาด หลังจากนั้นได้เดินทางไปกว๊านพะเยาได้มองเห็นแม่น้ำที่กว้างมากค่ะ และได้เดินทางต่อไปวัดร่องขุ่นวัดนี้เป็นวัดที่แปลกและสวยมากเพราะมีสีขาว ทั้งวัดแตกต่างจากวัดอื่นมีแต่ห้องน้ำทีเป็นสีทองได้แค่ถ่ายรูปอยู่ข้างหน้า แต่ไม่ได้เข้าไปเพระเขาปิดปรับปรุงได้เข้าแต่ห้องน้ำสีเขียวและก็ได้ถ่ายรูป กับอาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ตกกลางคืนไปเที่ยวเชียงรายไนท์บาร์ซ่า ก่อนจะไปเดินตลาดก็ได้ไปหาข้าวกิน   ตอนนั้นดีใจมากเพราะจะได้ทานข้าวกันสักที และก็ได้ชมแสง สี เสียงของหอนาฬิกาเชียงรายมันสวยมาก ได้เจอกับสาวอเมริกันคนหนึ่งได้ทักทายพูดคุยกันแบบพอไถ่ไปได้คุยกันได้สัก พักก็ได้ชวนกันไปเดินตลาดไนท์บาร์ซ่าเป็นตลาดที่ใหญ่มากมีชาวต่างชาติเยอะแยะ รุ่งเช้าของอีกวันก็เดินทางไปพระธาตุดอยสุเทพและพระตำหนักพูพิงค์ ทางขึ้นไปบนดอยเป็นทางที่คดเคี้ยวมากทำให้หลายๆคนต้องต้องเมารถกันตามๆไป ส่วนบนดอยปุยและยอดเขาอินทนนท์เป็นสถานที่ประทับใจมากที่สุดเพราะได้สวมชุด ชาวเขาเห็นอะไรที่ประทับใจมากๆในขณะนั้นบนดอยมีแต่ชาวเขาจอมปลอมมากมายได้ ถ่ายรูปอย่างสนุกสนานอีกสถานที่หนึ่งก็คือตอนไปนอนเต็นท์ที่ดอยอินทนนท์เป็น อะไรที่สุดๆมากทั้งความสูงและความหนาวเย็น ตอนแรกไปถึงคิดว่าจะไม่อาบน้ำกันเพราะหนาวมากแต่อาจารย์บอกว่าอุตสาห์มาถึง ดอยทั้งทีไม่ลองสัมผัสดูแล้วจะบอกคนอื่นไม่ได้มาว่ามันหนาวสักแค่ไหน ก็เลยตัดสินใจอาบน้ำกัน ตอนอาบน้ำแรกๆความรู้สึกที่สัมผัสได้คือว่ามันหนาวเย็นมากๆที่ผ่านมาไม่เคย สัมผัสความหนาวเย็นอะไรแบบนี้มาก่อน พออาบได้สักพักก็รู้สึกว่าชาไปหมดทั้งตัวหลังจากนั้นก็อาบน้ำแบบสบายๆเสร็จ ก็ได้มานั่งผิงไฟกัน ได้ปิ้งข้าวโพด มัน ที่ซื้อมาจากตลาดแม้วข้างล่าง ใครมีเสบียงอะไรก็เอาออกมากินกันพร้อมกับผิงไฟเป็นอะไรที่สนุกมาก ตอนตี5ไปดูพระอาทิตย์ขึ้นที่ยอดดอยอินทนนท์ได้ไปที่ “สูงสุดแดนสยาม”อากาศในตอนนั้นไม่อยากพูดถึงเลยเพราะหนาวมากกว่าตอนอาบน้ำ ลงจากรถได้ไม่ถึง5นาที ลมพัดแรงทำให้หนาวมากจนต้องวิ่งขึ้นบนรถอีกครั้งเพื่อนคนอื่นขึ้นไปถ่ายรูปกันหมดแล้วเหลือแต่ดิฉันกับเพื่อนอีก3คน และอาจารย์แป้งที่ยังนั่งสั่นอยู่บนรถจนไม่กล้าลง สักพักหนึ่งก็ได้ลงไปพร้อมกับอาจารย์ และได้ไปไปดูพระอาทิตย์ขึ้นแต่มองไม่เห็นเพราะลมลมพัดแรงและมีหมอกหนา แม่คะนิงก็ไม่มี วันรุ่งขึ้นหลักจากรับประทานอาหารเช้าเสร็จได้เดินทางกลับสู่กรุงเทพฯถึงก็ ค่ำพอดีได้เดินชอบปิ้งแถวหน้ารามเดินกันจนเกือบหาทางเข้าที่พักไม่เจอ และไปศึกษาในวัดพระแก้ว วัดโพธิ์ ในวัดโพธิ์มีพระนอนที่ใหญ่มากที่เคยเห็นมาและนั่งเรือข้ามไปวัดอรุณ ได้เข้าชม Museum siam เป็นพิพิธภัณฑ์แห่งการเรียนรู้เกี่ยวกับประเทศสยามทั้งหมด หลังจากนั้นเดินทางกลับจากกรุงเทพฯ จากนั้นก็ได้มาเที่ยวที่เพลินวาน หัวหินเป็นสถานที่ขายของคล้ายกับตลาดสมัยก่อนมีชุมชน มีร้านค้าเหมือนสมัยก่อน แต่ของแพงมากดิฉันไม่ได้ซื้อ แต่เป็นสถานที่น่าท่องเที่ยวมากค่ะจากนั้นก็เดินทางกลับถึงนครศรีฯโดยสวัสดิภาพ

โครงการ ศึกษาภาคสนาม ณ พื้นที่ภาคกลางและภาคเหนือของประเทศไทยเป็นการเดินทางที่สนุกมากค่ะได้ความรู้ ได้สนิทกับเพื่อนมากขึ้น  ได้อยู่รวมกัน ได้ไปเที่ยวไปสัมผัส ได้มองเห็นในสิ่งที่ไม่เคยพบมาก่อนในชีวิต ถือว่าเป็นประสบการณ์อย่างหนึ่งที่มีค่าสำหรับชีวิตมากค่ะ

กิจกรรมที่ 11

การกำหนดมาตรฐานคุณภาพของครูในการจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ ครูจะต้องทำกิจกรรม 7 อย่างคือ 1) การวิเคราะห์หลักสูตร 2) การวิเคราะห์ผู้เรียน 3) การจัดกิจกรรมที่หลากหลาย  4) การใช้เทคโนโลยีเป็นแหล่งและสื่อการเรียนรู้ของตนเองและนักเรียน  5) การวัดและประเมินผลตามสภาพจริงอย่างรอบด้านและเน้นพัฒนาการ 6) การใช้ผลการประเมินเพื่อแก้ไขปรับปีรุงและพัฒนาการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เต็มศักยภาพ  7) การใช้การวิจัยปฏิบัติการในการพัฒนานวัตกรรมเพื่อการเรียนรู้ของนักเรียนและการสอนของตน
                จากประเด็นดังกล่าว นักศึกษาจะนำวิธีดังกล่าวมาจัดการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพได้อย่างไร เมื่อนักศึกษาได้ลงมือปฏิบัติการเรียนการสอนให้แก่ผู้เรียนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ  (ข้อสอบ 20 คะแนน) ยกตัวอย่างออกแบบการจัดการเรียนรู้

1) การวิเคราะห์หลักสูตร

ในการวิเคราะห์หลักสูตร  หลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้หรือแนวการจัดการเรียนรู้ในแต่ละกลุ่มสาระนั้น คุณครูต้องนำมาตรฐาน ตัวชี้วัด  สาระแกนกลาง กรอบสาระท้องถิ่นของเขตพื้นที่  สมรรถนะที่สำคัญ  และคุณลักษณะอันพึงประสงค์มาวิเคราะห์ร่วมกัน เพื่อจัดทำคำอธิบายรายวิชา  โครงสร้างรายวิชา  การออกแบบหน่วยการเรียนรู้และแผนการจัดการเรียนรู้ 

2) การวิเคราะห์ผู้เรียน       
            เป็นการวิเคราะห์ลักษณะผู้เรียนเพื่อที่ผู้สอนจะได้ทราบว่าผู้เรียนมี ความพร้อมในการเรียนมากน้อยเพียงใดทั้งนี้เพราะการที่จะใช้สื่อให้ได้ผลดีย่อมจะต้องเลือกสื่อให้มีความสัมพันธ์กับลักษณะผู้เรียน ดังนั้นผู้สอนจะต้องคำนึงถึงลักษณะทั่วไปและลักษณะเฉพาะของผู้เรียน เช่น การกำหนดลักษณะทั่วไป ซึ่งได้แก่  อายุ  ระดับความรู้  สังคม  เศรษฐกิจ และวัฒนธรรมของผู้เรียนแต่ละคน ถึงแม้ว่าลักษณะทั่วไปของผู้เรียนจะไม่มี ความเกี่ยวข้องกับเนื้อหาบทเรียนก็ตามแต่ก็เป็น สิ่งที่ช่วยให้ผู้สอนสามารถตัดสินระดับของบทเรียนและเพื่อเลือกตัวอย่างของเนื้อหาให้เหมาะสมกับผู้เรียนได้  ส่วนลักษณะเฉพาะของผู้เรียนแต่ละคนนั้น นับว่ามีส่วนสำคัญโดยตรงกับ เนื้อหาบทเรียนตลอดจนสื่อการสอนและวิธีการที่จะนำมาใช้ในการสอน

3) การจัดกิจกรรมที่หลากหลาย 

 “การสอนโดยเน้นที่ผู้เรียนเป็นสำคัญ จะช่วยพัฒนาผู้เรียนในทุกด้าน ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม สติปัญญา ทั้งด้านความรู้ ทักษะและเจตคติ (ลักษณะนิสัย) และทั้งด้าน IQ (Intelligence Quotient) และด้าน EQ (Emotional Quotient) ซึ่งจะนำไปสู่ความเป็นคนเก่ง คนดี และมีความสุข”

“การจัดการศึกษาต้องยึดหลักว่า ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้ และถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด กระบวนการจัดการศึกษาต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มศักยภาพ”

             ดังนั้นผู้สอนทุกคนจึงจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนบทบาทของตนเอง จากการเป็นผู้บอกความรู้ให้จบไป ในแต่ละครั้งที่เข้าสอน มาเป็นผู้เอื้ออำนวยความสะดวก (Facilitator) ในการเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียนรู้ให้แก่ผู้เรียนกล่าวคือเป็นผู้กระตุ้น ส่งเสริมสนับสนุนจัดสิ่งเร้าและจัดกิจกรรมให้ผู้เรียนเกิดการพัฒนาให้เต็มตามศักยภาพ ความสามารถ ความถนัด และความสนใจของแต่ละบุคคล การจัดกิจกรรมจึงต้องเป็นกิจกรรมที่ผู้เรียนได้คิดวิเคราะห์ วิจารณ์ สร้างสรรค์ ศึกษาและค้นคว้า ได้ลงมือปฏิบัติจริง จนเกิดการเรียนรู้และค้นพบความรู้ด้วยตนเองเป็นสาระความรู้ที่เกิดขึ้นจากการศึกษาค้นคว้ามิใช่ความรู้ที่ได้รับจากครูผู้สอนแต่เพียงแหล่งเดียว ซึ่งวิธีการนี้จะเป็นการพัฒนาผู้เรียนให้มีนิสัยสนใจใฝ่หาความรู้ด้วยตนเอง รักการอ่าน รักการเรียนรู้อันจะนำไปสู่การเรียนรู้ตลอดชีวิต (Long-life Education) และเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ (Learning Man) ผู้สอนจึงต้องสอนวิธีการแสวงหาความรู้ (Learn how to learn) มากกว่า สอนตัวความรู้ สอนการคิดมากกว่าสอนให้ท่องจำ

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ หมายถึง การจัดกิจกรรมโดยวิธีต่าง ๆ อย่างหลากหลายที่มุ่งให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้อย่างแท้จริงเกิดการพัฒนาตนและสั่งสมคุณลักษณะที่จำเป็นสำหรับการเป็ฯสมาชิกที่ดีของสังคมของประเทศชาติต่อไป

             การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่มุ่งพัฒนาผู้เรียน จึงต้องใช้เทคนิควิธีสอนวิธีการเรียนรู้รูปแบบการสอนหรือกระบวนการเรียนการสอนในหลากหลายวิธีซึ่งจำแนกได้ดังนี้

1. การจัดการเรียนการสอนทางอ้อม

                2. เทคนิคการศึกษาเป็นรายบุคคล

             3. เทคนิคการจัดการเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ

              4. เทคนิคการจัดการเรียนการสอนแบบเน้นปฏิสัมพันธ์

             5. เทคนิคการจัดการเรียนการสอนแบบเน้นประสบการณ์

             6. เทคนิคการเรียนแบบร่วมมือ

             7. เทคนิคการเรียนการสอนแบบบูรณาการ

4) การใช้เทคโนโลยีเป็นแหล่งและสื่อการเรียนรู้ของตนเองและนักเรียน 

สื่อการเรียนรู้ หรือ สื่อการเรียนการสอน เป็นตัวกลางให้ผู้สอนได้ถ่ายทอดความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ ความคิดเห็น และเจตคติ ไปสู่ผู้เรียน รวมทั้งการใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเอง สื่อการเรียนรู้ครอบคลุมทั้งวัสดุ อุปกรณ์ เทคโนโลยี และวิธีการ

การใช้สื่อการสอนอย่างมีประสิทธิภาพ

                สื่อการสอน ได้แก่ วัสดุอุปกรณ์ชนิดต่างๆ แบบจำลอง สิ่งพิมพ์หรือเอกสาร สิ่งแวดล้อม สิ่งประดิษฐ์ กิจกรรมหรือเกมต่างๆ และสื่อเทคโนโลยีต่างๆ ที่สนองจุดมุ่งหมายในการเพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนการสอน

                สื่อการสอนที่มีประสิทธิภาพมีความสำคัญต่อการเรียนการสอนอยู่หลายประการ โดยเฉพาะการพัฒนาทางด้านทักษะและกระบวนการ เช่น มีบทบาทในการสร้างความคิด การแก้ปัญหาต่างๆ ช่วยสร้างมโนทัศน์ ช่วยในการสืบสวนสอบสวน   อย่างอิสระ กระตุ้นความสนใจ พัฒนาความสามารถตามความแตกต่างของบุคคล หรือใช้สร้างความพึงพอใจในวิชาเรียนของนักเรียน

                ในการนำสื่อการสอนมาใช้ในการเรียนรู้ นอกจากครูจะต้องตระหนักว่าสื่อนั้นเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เกิดประสิทธิภาพในการเรียนรู้ด้านต่างๆ ดังกล่าวแล้ว ครูต้องตระหนักว่าความสามารถของสื่อมีขีดจำกัด ไม่สามารถนำมาใช้ประกอบการสอนได้ทุกเนื้อหาหรือทุกกรณี ต้องไม่สอนให้นักเรียนหลงติดรูปธรรมหรือสื่อจนขาดความคิดที่เป็นนามธรรม

                การใช้สื่อปฏิบัติช่วยในการเรียนรู้ ซึ่งสื่อปฏิบัติ มีบทบาทสำคัญในการสอนนักเรียน การใช้อุปกรณ์หรือสื่อปฏิบัติหลายๆ อย่างเพื่อนำเสนอมโนทัศน์หนึ่ง ถือว่าเป็นการแสดงอย่างเป็นรูปธรรมที่มีความหลากหลาย ซึ่งจะช่วยให้ลักษณะหรือคุณลักษณะร่วมของมโนทัศน์นั้นๆ ปรากฏชัดเจนขึ้นสำหรับนักเรียน

                บทสรุป
         การนำเอาเทคโนโลยี เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการเรียนการสอน เป็นการเพิ่มพูน ประสิทธิภาพทางการเรียนรู้แก่ผู้เรียน และในสภาพปัจจุบันการเรียนการสอนก็ไม่อาจหลีกเลี่ยงสิ่งนี้ได้ ครูจะต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการสอนของตนเอง ต้องยอมรับความเปลี่ยนแปลงที่ เกิดขึ้น จึงต้องเรียนรู้เทคโนโลยีต่าง ๆ แล้ววิเคราะห์ความเป็นไปได้ ใช้ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ให้เหมาะสมกับสภาพของโรงเรียน ที่มีความพร้อมในระดับหนึ่ง ครูควรต้องพัฒนาตนเองเพื่อพัฒนาผู้เรียนได้อย่างเหมาะสม และยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง เพื่อนำพาผู้เรียนให้สามารถเรียนรู้ ดำรงตนอยู่ได้อย่างมีความสุข

 5) การวัดและประเมินผลตามสภาพจริงอย่างรอบด้านและเน้นพัฒนาการ

การวัดและประเมินผลเป็นส่วนสำคัญของการจัดการเรียนการสอน  การวัดและประเมินผลจึงต้องปรับเปลี่ยนไป ให้มีลักษณะเป็นการประเมินผลที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และประเมินผลตามสภาพจริงด้วย

          การประเมินผลตามสภาพจริง เป็นการประเมินผลผู้เรียนรอบด้านตามสภาพจริงของผู้เรียน มีลักษณะสำคัญดังนี้

1.  เน้นการประเมินที่ดำเนินการไปพร้อม ๆ กับการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ซึ่งสามารถทำได้ตลอดเวลา ทุกสภาพการณ์

              2.   เน้นการประเมินที่ยึดพฤติกรรมการแสดงออกของผู้เรียนจริง ๆ

              3.  เน้นการพัฒนาจุดเด่นของผู้เรียน

4.   ใช้ข้อมูลที่หลากหลาย ด้วยเครื่องมือที่หลากหลายและสอดคล้องกับวิธีการประเมิน ตลอดจนจุดประสงค์ในการประเมิน

5.   เน้นคุณภาพผลงานของผู้เรียนที่เกิดจากการบูรณาการความรู้ ความสามารถหลายๆ ด้าน

6.  การประเมินด้านความคิด เน้นความคิดเชิงวิเคราะห์ สังเคราะห์

7.  เน้นให้ผู้เรียนประเมินตนเอง และการมีส่วนร่วมในการประเมินของผู้เรียน ผู้ปกครอง และครู

6) การใช้ผลการประเมินเพื่อแก้ไขปรับปรุงและพัฒนาการจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เต็มศักยภาพ 

การนำแนวคิดการประเมินผลผู้เรียนตามสภาพจริงไปใช้ในการจัดการเรียนการสอน มีแนวปฏิบัติ ดังนี้

1.  ก่อนนำไปใช้ ครูต้องเรียนรู้เกี่ยวกับแนวทางการประเมินตามสภาพจริง ที่สำคัญที่สุด คือ การศึกษาด้วยตนเองและลงมือปฏิบัติจริง พัฒนาความรู้จากการลงมือปฏิบัติ

2.  การแนะนำให้ผู้เรียนจัดทำแฟ้มสะสมงาน แฟ้มสะสมงานของผู้เรียน นอกจากจะแสดงพัฒนาการของผู้เรียนแล้ว ยังเป็นการสะท้อนการสอนของครู เพื่อจะนำไปปรับปรุงการเรียนการสอนต่อไป

2.1 หลักการเบื้องต้นของการจัดทำแฟ้มสะสมงาน

                           2.2 ความสำคัญของแฟ้มสะสมงาน

7) การใช้การวิจัยปฏิบัติการในการพัฒนานวัตกรรมเพื่อการเรียนรู้ของนักเรียนและการสอนของตน              การวิจัยปฏิบัติการในชั้นเรียน (Classroom Action Research) เป็นการทำวิจัยโดยครูผู้สอนในชั้นเรียน เพื่อแก้ปัญหาในชั้นเรียน และนำผลมาใช้ในการปรับปรุงการจัดประสบการณ์ของครู ถือได้ว่าการวิจัยปฏิบัติการในชั้นเรียน เป็นเครื่องมือในการเรียนรู้และสร้างความรู้ในการปฏิบัติงานของครู

        กล่าวโดยสรุปได้ว่าการวิจัยปฏิบัติการในชั้นเรียนเป็นการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นในชั้นเรียน โดยครูผู้สอนในชั้นเรียนนั้นๆ เป็นการดำเนินการที่มีการวางแผน การปฏิบัติ การสังเกตผล และการสะท้อนกลับ ซึ่งเป็นการวิจัยที่ทำเร็ว นำผลไปใช้ได้ทันที นำไปสู่การจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดกับผู้เรียนอย่างแท้จริง

จัดการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพให้แก่ผู้เรียนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ

ผู้ที่มีบทบาทสำคัญที่สุดในการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ คือ ครูผู้สอน ดังนั้นครูผู้สอนจำเป็นที่จะต้องทำความเข้าใจในเรื่องที่เกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยเฉพาะเรื่องของความสำคัญ ความจำเป็น ทั้งนี้เพราะจะช่วยในการปรับเปลี่ยนแนวคิดในการจัดการเรียนการสอน เมื่อแนวคิดเปลี่ยน  การกระทำย่อมเปลี่ยนตามไปด้วย  การกระทำหรือบทบาทของครูผู้สอนมีประเด็นสำคัญดังนี้

บทบาทในฐานะผู้จัดการเรียนรู้ เพื่อพัฒนาผู้เรียนแต่ละคนให้เต็มตามศักยภาพ ครูมีบทบาทที่สำคัญมีดังนี้

1.  การเตรียมการสอน ครูควรเตรียมการสอนดังนี้

                1.1 วิเคราะห์ข้อมูลของผู้เรียน เพื่อจัดกลุ่มผู้เรียนตามความรู้ความสามารถ และเพื่อกำหนดเรื่องหรือเนื้อหาสาระในการเรียนรู้

1.2 วิเคราะห์หลักสูตรเพื่อเชื่อมโยงกับผลการวิเคราะห์ข้อมูล โดยเฉพาะการกำหนดเรื่องหรือเนื้อหาสาระในการเรียนรู้  ตลอดจนวัตถุประสงค์สำคัญ ที่จะนำไปสู่การพัฒนาผู้เรียนสู่ความเป็นสากล

1.3 เตรียมแหล่งเรียนรู้  เตรียมห้องเรียน

1.4 วางแผนการสอน ควรเขียนให้ครอบคลุมองค์ประกอบ ดังต่อไปนี้

                                  (1)  กำหนดเรื่อง

                                  (2)  กำหนดวัตถุประสงค์ให้ชัดเจน

                                  (3)  กำหนดเนื้อหา ครูควรมีรายละเอียดพอที่จะเติมเต็มผู้เรียนได้  ตลอดจนมีความรู้ในเนื้อหาของศาสตร์นั้นๆ

                                  (4)  กำหนดกิจกรรม  เน้นกิจกรรมที่ผู้เรียนได้คิดและลงมือปฏิบัติ ได้ศึกษาข้อมูลจากแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย  นำข้อมูลหรือความรู้นั้นมาสังเคราะห์เป็นความรู้หรือเป็นข้อสรุปของตนเอง  ผลงานที่เกิดจากการเรียนรู้ของผู้เรียนอาจมีความหลากหลายตามความสามารถ ถึงแม้จะเรียนรู้จากแผนการเรียนรู้เดียวกัน

                                  (5)  กำหนดวิธีการประเมินที่สอดคล้องกับจุดประสงค์

                                  (6)  กำหนดสื่อ วัสดุอุปกรณ์ และเครื่องมือประเมิน

                   2.  การสอน ครูควรคำนึงถึงองค์ประกอบต่าง ๆ ดังนี้

                             2.1  สร้างบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้

                             2.2  กระตุ้นให้ผู้เรียนร่วมกิจกรรม

                             2.3  จัดกิจกรรมหรือดูแลให้กิจกรรมดำเนินไปตามแผน และต้องคอยสังเกต บันทึกพฤติกรรมที่ปรากฏของผู้เรียนแต่ละคน หรือแต่ละกลุ่มเพื่อสามารถปรับเปลี่ยนกิจกรรมให้มีความเหมาะสม

                             2.4  ให้การเสริมแรง หรือให้ข้อมูลย้อนกลับ ให้ข้อสังเกต 

                             2.5  การประเมินผลการเรียน  เป็นการเก็บรวบรวมผลงานและประเมินผลงานของผู้เรียน ประเมินผลการเรียนรู้ตามที่กำหนดไว้

          จากข้อมูลทั้งหมดที่ได้กล่าวมา จะเห็นว่าการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญเป็นสิ่งที่ทำยาก และดูเหมือนว่าครูจะมีภาระงานมากขึ้น ผู้ที่จะประสบความสำเร็จในการทำงานนี้ได้จะต้องมีความตั้งใจ ความพยายาม ความอดทน และต้องทำงานตลอดเวลา แต่ถ้าจะพิจารณาอย่างถ่องแท้ แล้ว ก็ไม่ใช่ภาระงานที่นอกเหนือขอบเขตของความเป็นครูที่มีหน้าที่โดยตรงในการพัฒนาบุคคล ครูที่ปฏิบัติหน้าที่เต็มที่ตามแนวทางที่ถูกต้องย่อมจะได้รับผลงานของความเหน็ดเหนื่อยอย่างคุ้มค่าในเบื้องต้น คือได้ชื่นชมกับความเจริญงอกงามของศิษย์ดังคำกล่าวที่ว่า “ความสำเร็จของศิษย์คือรางวัลชีวิตของครู” และทางด้านวัตถุก็จะได้รับสิทธิประโยชน์อันพึงมีพึงได้อย่างสมน้ำสมเนื้อ ครูทั้งหลายที่มีความตระหนักในบทบาทและหน้าที่ของตน ย่อมจะมีความยินดีที่จะรับภาระอันหนักแต่มีคุณค่านี้ไว้ด้วยความเต็มใจ และมีความภาคภูมิใจในความเป็นครูอาชีพ มิใช่คนที่มีอาชีพเป็นครูและหาเลี้ยงชีวิตอยู่ไปวันๆ

เช่น  การจัดการสอนของดิฉัน

   1. ดูว่าวิชาที่เราจะสอนหลักสูตรแกนกลางเขากำหนดว่าอย่างไรต้องการให้ผู้เรียนรู้อะไรแล้วนำความสำคัญนั้นมาปรับเขียนแผนการจัดการเรียนรู้

  2.  และเรามาดูว่าผู้เรียนมีลักษณะอย่างไร และเราต้องการให้ผู้เรียนรู้อะไร โดยจะต้องเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญในการจัดกิจกรรม

  3. ในการจัดกิจกรรมเราจะเน้นสื่อเป็นจุดเชื่อมเรื่องต่างๆของกิจกรรม

  4. โดยการจัดกิจกรรมเราจะประเมินผลโดยเพื่อนของนักเรียนและครูผู้สอนหรือครูผู้สอนคนอื่น

  5. เมื่อได้ผลประเมินมาครูผู้สอนก็นำมา วัดผล วิเคราะห์และสงเคราะห์ออกมา ดูว่าผู้เรียนแต่ละคนผลเป็นอย่างไรแล้วนำส่วนที่บกพร่องไปปรับปรุงแก้ไขไห้ดีขึ้น

  6. การจัดการเรียนการสอนจากการสังเกต  วัดผล  ทดสอบต่างๆ  เรานำมาวิจัยดูพฤติกรรมของผู้เรียนและนำไปพัฒนานวัตกรรมสื่อใหม่ๆเพื่อการเรียนรู้และปรับปรุงการสอนให้ดีขึ้นและนำประสบการณ์มาปรับปรุงและแก้ไขนำไปใช้ในอนาคต 
ยกตัวอย่างออกแบบการจัดการเรียนรู้

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2

เรื่อง        พุทธประวัติ                                                                                           เวลา 6 ชั่วโมง

วันที่............... เดือน .................................................... พ.ศ. .........................................

สาระสำคัญ

                สังคมชมพูทวีปสมัยก่อนพุทธกาลมีระบบการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม ตลอดจนคติความเชื่อทางศาสนา เป็นของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเชื่อในเรื่องวรรณะที่ชาวชมพูทวีปยึดมั่นอย่างเคร่งครัดจนกลายเป็นเครื่องกดขี่เอารัดเอาเปรียบกัน ไม่เอื้อต่อการพัฒนาศักยภาพของมนุษย์ จึงเป็นผลให้เกิดพระพุทธศาสนาขึ้น

ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

1. อธิบายพุทธประวัติได้

2. วิเคราะห์พุทธประวัติของพระพุทธเจ้าได้อย่างเป็นกระบวนการ

เนื้อหาสาระ

1. สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ

                1.1 ประสูติ

                1.2 เทวทูต 4

                1.3 การแสวงหาความรู้

                1.4 บำเพ็ญทุกรกิริยา

                               

กระบวนการจัดการเรียนรู้

การจัดการเรียนรู้ครั้งที่ 3 ประสูติ                        เวลา        2              ชั่วโมง

ขั้นนำ      1. ผู้สอนสร้างบรรยากาศการเรียนรู้โดยนำผู้เรียนนั่งแยกเป็นกลุ่มนอกห้องเรียน แล้วนั่งสมาธิ 3-5 นาทีก่อนเรียน

                2. ให้ผู้เรียนทำแบบฝึกหัดก่อนเรียน

                3. ผู้สอนแจ้งผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

                4. ผู้สอนนำเข้าสู่บทเรียนโดยการสนทนาประเด็นต่าง ๆ กับผู้เรียน

ขั้นสอน  5. แบ่งผู้เรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 4-5 คน คละกันตามความสามารถ คือ เก่ง ปานกลาง และอ่อน

                6. ผู้สอนเปิด ซีดีสาระพระพุทธศาสนา ม.1 เรื่องพุทธประวัติให้ผู้เรียนดู

7.ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันสนทนาถาม-ตอบ เกี่ยวกับเนื้อหาที่ได้ดูหลังจากนั้นให้สรุปเนื้อหาเป็นแผนภาพ

                8. ผู้สอนสุ่มตัวแทนกลุ่มมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 2-3 กลุ่ม จากนั้นช่วยกันเฉลยคำตอบของใบกิจกรรม

ขั้นสรุป   10. ผู้สอนและผู้เรียนช่วยกันสรุปสาระสำคัญเรื่อง การประสู ติ      

การจัดการเรียนรู้ครั้งที่ 4      เทวทูต 4 เวลา 1 ชั่วโมง

 ขั้นนำ     1. ผู้สอนสร้างบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมในการเรียนรู้โดยการให้ผู้เรียนสวดมนต์ไหว้พระ และทำสมาธิ 3-5 นาที

                2. ผู้สอนสนทนากับผู้เรียนเพื่อทบทวนความรู้เรื่อง เทวทูต 4

 ขั้นสอน3.แจกใบความรู้เรื่อง เทวทูต 4 ให้ผู้เรียนศึกษา 5 นาที

                4. ผู้สอนให้ผู้เรียนตั้งคำถาม หลังจากนั้นแลกเปลี่ยนกันถามตอบ

ขั้นสรุป5. ผู้สอนนำสื่อ บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอนสาระการเรียนรู้พระพุทธศาสนา(CAI)ให้ผู้เรียนศึกษาเป็นการสรุปเนื้อหา

                6. ผู้สอนให้ผู้เรียนทำแผนที่ความคิดเป็นการสรุปเนื้อหาอีกรอบ

การจัดการเรียนรู้ครั้งที่ 5      การแสวงหาความรู้                เวลา         1              ชั่วโมง

ขั้นนำ      1. ผู้สอนสร้างบรรยากาศโดยการให้ผู้เรียนจัดโต๊ะเป็นกลุ่ม ไหว้พระสวดมนต์ และทำสมาธิ 3-5 นาที

                2. ผู้สอนนำภาพพระพุทธเจ้าแสดงธรรมแก่ภิกษุปัญจวัคคีย์ แล้วสนทนาเกี่ยวกับภาพตามประเด็นดังนี้

                                2.1 ภาพนี้เป็นภาพอะไร

                                2.2 ภาพนี้เกิดขี้นที่ไหน

                                2.3 ภาพนี้มีความสำคัญอย่างไรต่อพระพุทธศาสนา

ขั้นสอน  3. ผู้สอนให้ผู้เรียนทำใบกิจกรรมแล้วส่งผลงาน

                4. ให้ผู้เรียนนำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน ผู้สอนชมเชยผู้ที่มีผลงานอยู่ในเกณฑ์ดี

ขั้นสรุป   5. ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันสรุปสาระสำคัญเรื่อง เทวทูต 4

การจัดการเรียนรู้ครั้งที่ 6      บำเพ็ญทุกรกิริยา    เวลา         2              ชั่วโมง

ขั้นนำ      1. ผู้สอนสร้างบรรยากาศโดยการให้ผู้เรียนจัดโต๊ะเป็นกลุ่ม ไหว้พระสวดมนต์ และทำสมาธิ 3-5 นาที

                2. ผู้สอนนำภาพพระพุทธเจ้าตอนบำเพ็ญทุกรกิริยาแล้วสนทนาเกี่ยวกับภาพตามประเด็นดังนี้

                                2.1 ภาพนี้เป็นภาพอะไร

                                2.2 ภาพนี้เกิดขี้นที่ไหน

                                2.3 ภาพนี้มีความสำคัญอย่างไรต่อพระพุทธศาสนา

ขั้นสอน  3. ผู้สอนให้ผู้เรียนทำใบกิจกรรมแล้วส่งผลงาน

                4. ให้ผู้เรียนนำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน ผู้สอนชมเชยผู้ที่มีผลงานอยู่ในเกณฑ์ดี

ขั้นสรุป   5. ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันสรุปสาระสำคัญเรื่อง บำเพ็ญทุกรกิริยา

                6. ผู้เรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน

                7. ผู้เรียนทำแบบทดสอบตอนที่ 2

สื่อการเรียนรู้

                1. ภาพพระพุทธเจ้าแสดงธรรมแก่ภิกษุปัญจวัคคีย์/บำเพ็ญทุกรกิริยา

                2. CAI สาระการเรียนรู้พระพุทธศาสนา ม.1

               

การวัดและประเมินผลการเรียนรู้

                1. วิธีวัด

                                - สังเกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม/รายบุคคล

                                - ตรวจกิจกรรม/ใบงานรายบุคคล

                                - ตรวจผลงานกลุ่ม

                                - ตรวจแบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

                                -  ตรวจแบบทดสอบตอนที่ 2

                2.เครื่องมือวัด

                                - แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม/รายบุคคล

                                - แบบประเมินกิจกรรม/ใบงานรายบุคคล

                                - แบบประเมินผลงานกลุ่ม

                                - แบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

                                - แบบทดสอบตอนที่ 2

กิจกรรมเสริมการเรียนรู้

                1. ให้ผู้เรียนช่วยกันทำแผ่นพับเกี่ยวกับการประสูติของพระพุทธเจ้า

บันทึกผลการจัดการเรียนรู้

                1. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน

                ...............................................................................................................................................

                ...............................................................................................................................................

                ...............................................................................................................................................

                2.ปัญหาอุปสรรค

                ...............................................................................................................................................

                ...............................................................................................................................................

                ...............................................................................................................................................

3. ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม

                ...............................................................................................................................................

                ...............................................................................................................................................

                ...............................................................................................................................................

ลงชื่อ ............................................................

ผู้สอน

อ้างอิง

http://www.nareumon.com/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=46

http://www.analusis.ispace.in.th/WBI_aum/webpage/Analysis%20of%20the%20study1.html

http://www.sut.ac.th/tedu/news/Teaching.htm

www.kruwit.com/downdoc/Mediaapplie.doc